Özne Nedir? Özne Nasıl Bulunur? Özne Çeşitleri Nelerdir?

23 Ocak 2019

Özne Nedir?

Türkçe Dersinin temel konularından olan cümlenin öğeleri konusunu örneklerle birlikte açıklayarak cümlenin öğeleri nasıl bulunur, özne nedir, sözde özne nedir, gizli özne nedir, özne nasıl bulunur,özne yüklem uyumu gibi sorulara yanıt vererek açıkladık.

Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Cümle içindeki sözcüklerin tek başına ya da diğer sözcüklerle grup oluşturarak yaptıkları göreve de öğe denir.

Özne de cümle için çok önemli bir öğedir fakat cümle oluşması için özne her zaman gerekli değildir. Yani bir cümlenin öznesi olmazsa yine de cümle olabilir. Fakat yüklemsiz cümle olmaz.

Örnek: Yapıldı. ( ‘Yapıldı’ başlı başına cümledir fakat yapılan şeyin aslında kim tarafından yapıldığı belli olmadığından bu cümlenin öznesi yoktur.)

Cümlede bulunabilecek öğeler; yüklem, özne, nesne ve tümleçler olsa da biz bu ders notumuzda yalnızca özneyi ele alacağız.

Özne

Yüklemin bildirdiği iş,oluş ya da durumu yapan veya cümledeki olayı karşılayan ögeye özne denir.

Özne, cümlenin temel öğesidir; ancak her cümlede bulunmak zorunda değildir. Özne,fiil cümlesinde işi yapandır.

İsim cümlelerinde bir eylem bulunmadığı için özne,yüklemin bildirdiği durumda olandır. Özne,yükleme sorulan kim,ne soruları ile bulunur. Fakat özne sorusunu yükleme yapan kim,olan ne ? biçimlerinde sormak daha doğru olur.

Örnekler:

-Annem bugün cam sildi. (silen kim?)

Cümlesinde silme eylemini gerçekleştiren annem kelimesidir.Bunu yükleme sorduğumuz “silen kim?” sorusu ile bulabiliriz.

-Bugün hava çok sıcaktı.(sıcak olan ne?)

Yükleme sorduğumuz “sıcak olan ne?”cevap durumundaki havasözcüğü özne görevindedir.

Özne; gerçek özne, gizli özne ve sözde özne olmak üzere üç grupta incelenir.

1-Gerçek özne

Yüklemin bildirdiği yargıyı gerçekleştiren ya da yargının konusu olan varlığın cümlede açıkça ifade edildiği öznedir.

Örnek:

Adem bugün bize geldi. (kim geldi) cümlesinde Adem öznedir.

2-Gizli Özne

Cümlede bir sözcük olarak bulunmayan öznelere gizli özne denir.

-Bu soruyu size çözeceğim.(çözecek olan kim?) Cümlenin yüklemi “çözeceğim” sözüdür. Özneyi bulmak için “çözecek olan kim?” diye sorarız.”Ben” cevabını alıyoruz;ancak bu söz cümlede yoktur. Öyleyse bu cümlenin öğesi gizli öznedir.

3-Sözde Özne

Eylemin kim tarafından yapıldığı belli olmayan cümlelerde işten etkilenen unsur özne kabul edilir.Böyle öznelere sözde özne denir.

Örnek:

-Bu sorun çok canımı sıktı.

Cümlesinin yüklemi “ sıktı “ sözcüğüdür.Özneyi bulmak için “sıkan ne”diye sorarız.”Bu Sorun” cevabını alıyoruz.”Bu sorun” sözü burada özneymiş gibi gözüksede aslında işi yapan değil, işten etkilenen konumundadır.Bu yüzden sözde özne olarak kabul edilir.

Cümlenin öğeleri genel konu anlatımı ders notumuza gitmek için tıklayın.

BENZER YAZILAR

Özne Nedir? Özne Nasıl Bulunur? Özne Çeşitleri Nelerdir?

Özne Nedir?

Özne

Bir cevap yazın Cevabı iptal et