Maddenin Isı Etkisiyle Değişimi 4.sınıf

11 Şubat 2019

4.Sınıf Maddenin Isı Etkisiyle Değişimi

4.sınıf fen bilimleri konu anlatımı, maddenin halleri 4.sınıf, fen bilimleri maddenin halleri 4.sınıf, süblimleşme donma kırağılaşma

Madde doğada farklı hallerde bulunsada bulunduğu haller değişim geçirebilir. Maddeler katı, sıvı, gaz gibi şekillerde bulunmasına rağmen maddenin içinde bulunduğu ortamın ısısı maddenin görünümünde farklı değişiklikler meydana getirir.

Sıcaklığa uğrayan maddeler erimeye uğradığı gibi, soğumaya maruz kalan maddeler de katılaşır.

Isınma – Soğuma

Maddelerin sıcaklıkları farklıdır. Bu sıcaklık farkını dokunma duyumuzu kullanarak çoğu zaman hisseder ve “sıcak, soğuk, ılık” gibi kelimelerle ifade ederiz.

Maddelerin bulundukları ortamla veya temas ettikleri diğer maddelerle aralarında ısı alışverişi olur. Bu alışveriş sonucunda sıcaklıkları değişir.

Sıcaklıkları farklı iki madde temas ettiğinde aralarında ısı alışverişi olur. Sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye ısı akışı olur. Bu ısı akışı ikisinin de sıcaklıkları eşitlenene kadar sürer.

Maddenin ısı alarak sıcaklığının artmasına ısınma denir.

Maddenin ısı vererek sıcaklığının azalmasına soğuma denir.

Isı bir madde değil, enerjidir. Isı alışverişi yapan maddelerin kütleleri değişmez.

Sıcaklığı Ne ile Ölçeriz?

Maddelerin sıcaklığını termometre denilen aletle ölçeriz. Sıcaklık birimi “derce selsuyus”tur ve kısaca “ °C ” ile gösterilir. Termometrelerde ısıya sudan daha duyarlı olan civa ya da renklendirilmiş alkol kullanılır.

Termometrelerde cam bir borunun içine konulan sıvının etkisiyle yükselip alçalması sayesinde ölçüm yapılır.

Isı ile Sıcaklık Aynı Şey midir?

Isı ve sıcaklık farklı kavramlardır.
Isı bir enerji çeşididir.
Sıcaklık ise bir maddenin sıcak veya soğuk olma durumudur.
Sıcaklık termometre ile ölçülür.

Hiçbir zaman “Suyun ısısı 100 °C’tır.” İfadesini kullanmayız. “Suyun sıcaklığı 100 °C’tır.” şeklinde söyleriz.

“Havanın ısısı düştü.” demeyiz. “Havanın sıcaklığı düştü.” deriz.

Hal Değişimi

maddenin hal değişimi

Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunur. Maddeler ısının etkisiyle hal değiştirebilir. Maddelerin hal değiştirmesi ısının etkisiyle olur. Hal değişimi olan madde özelliklerini kaybetmez, yine aynı maddedir. Gerekli koşullar sağlandığında değişimden önceki haline döner.

Erime

Isının etkisiyle maddelerin katı halden sıvı hale geçmesine erime denir.

Örneğin;

Buz, buzluktan çıkarıldıktan bir süre sonra erir ve su olur. Buz katıdır, su sıvıdır.
Katı haldeki margarine bir miktar ısı verdiğimizde margarin eriyerek sıvı hale geçer.

Donma

Sıvıların ısı vererek katı hale geçmesine donma denir.

Örneğin; Suyu buzlukta beklettiğimizde buz olur. Su sıvıdır, buz katıdır.

Katıların erimesinden pek çok alanda yararlanılır. Eritilen katı, bir kaba dökülerek soğuyana kadar beklenir. Tekrar katı hale dönen madde, kabın şeklini alır.

Örneğin; külçe şeklindeki altın, bu şekilde elde edilir. Cama şekil vermek için de ısının etkisinden yaralanılır. Çikolatalara da eritilip kalıplara dökülerek şekil verilir.

Buharlaşma

Sıvıların ısı alarak gaza dönüşmesine buharlaşma denir. Örneğin; * Suyu ısttığımızda buhar olur. Su sıvıdır, buhar gazdır.

Bozunma

Isı alan her madde hal değiştirmez. Isı alan bazı maddelerde kalıcı değişiklikler olur. Madde, farklı bir maddeye dönüşür ve eski haline gelmesi mümkün değildir.

Bir maddenin ısı alarak değişip farklı bir maddeye dönüşmesine bozunma denir.

Örneğin;

Yanan bir odun, küle dönüşür.
Pişirilen sebzeler, bozunur ve eski haline dönüştürülemez.
Isı alan şekerin rengi ve görünüşü değişir.
Isı ve nemin etkisiyle oluşan paslanma olayı da bir bozunmadır.

Maddenin Hal Değişimi

Süblimleşme: Katı maddenin ısı alarak doğrudan gaz haline geçmesine süblimleşme denir.

Kırağılaşma: Gaz maddenin ısı vererek doğrudan katı haline geçmesine kırağılaşma denir.

Maddenin ısı karşısında uğradığı değişimi bu şekilde açıklayabiliriz. Madde ısı karşısında ısınır veya ısı azalırsa soğur böylece hal değiştirir.

BENZER YAZILAR