Lorenz Eğrisi Nedir? Gini Katsayısı Nedir?
Lorenz Eğrisi Nedir?
İksat biliminde gelir dağılımı konusu incelendiğinde karşımıza çıkan önemli sorulardan biri olan lorenz eğrisi nedir,gini katsayısı nedir sorusuna bu ders notumuzda cevap vereceğiz.
Lorenz eğrisi, gelir dağılımında meydana gelen adaleti ölçmeye yarayan bir eğridir. Lorenz eğrisi, mutlak eşitlik doğrusuna yaklaşırsa gelir dağılımı daha adaletli, mutlak eşitlik doğrusundan uzaklaştıkça gelir dağılımında adaletsizlik olacağını belirtir. Lorenz eğrisi nedir sorusunu teorik olarak tanımlasakta yazının devamında grafik ile açıklayacağız.
Gini Katsayısı Nedir?
Grafikle gelir dağılımının gösterilmesini için kullanılan en yaygın yöntem gelir ve eşitsizlik ölçütleri ile yakın ilişkileri bulunan Max Lorenz 1905 yılında Lorenz Eğrisini geliştirmiştir. Aşağıdaki grafikte lorenz eğrisi nedir açıklayacağız. Grafikte dikey eksende gelirden alınan pay gösterilirken, yatay eksende ise nüfusun payları yer almaktadır.
Lorenz Eğrisi Nedir? Gini Katsayısı Nedir?
Gini katsayısı, Lorenz eğrisi ile köşegen altında kalan alanın oranıyla hesaplanırken 1’e yakınlığı adaletsizliğe, 0’a yakınlığı gelirin adil bir şekilde dağıtıldığına işarettir. Lorenz Eğrisi ise y ekseninde gelirin birikimli paylarını, x ekseninde ise nüfusun birikimli paylarını yüzde olarak ihtiva eder. Bu endeks Türkiye için 27 Eylül 2016’da yayınlanan son rapora göre 39,7 olmuştur.
Bir ülkede gelir adaletsizliği birkaç şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bunlardan ilki eşit olmayan servet ve ya gelir sağlayan varlıklardır. Eğer bir toplumda, bir kesim ellerinde bahsedilen varlıklardan fazla bulunduruyorsa, varlıkları gelir getirdiğinden zenginleşmeye devam edecek ve üstelik bu kesim yaşadığı toplumun küçük bir kısmını oluşturuyorsa, gelir adaletsizliğini de arttıracaktır. İkincisi ise, maaş kira ve kar paylarındaki dengesiz dağılımdır. İşte tüm bu gelir dağılımı adaletsizlikleri lorenz eğrisi nedir sorusuna teorik yanıtlar vermekte.
Bir toplumda üretimi yapan bireylerin kazançları, üretime olan katkıları üzerinden adil bir şekilde yapılmıyor ve ya bahsedilen bu değişkenler buna göre düzenlenmiyorsa gelir adaletsizliği artar. Gelir adaletini bireysel ve özel sektör varlıklar dışında kamu da etkileyebilir. Devlet topladığı vergileri uyguladığı alanlar üzerinde değişikliklere giderek gelir adaletini olumlu yönde etkileyecek güce sahiptir.
TÜİK’in hazırladığı verilere göre 2016 yılında Türkiye’de gelir dağılımını gösteren araştırma olan 2016 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması makalesini okuyabilirsiniz.
Gelir Adaletinin Önemi Nedir?
Lorenz eğrisi nedir tanımladıktan sonra konunun gelir adaleti ile ilişkisini belirtmiştik. Gelir adaleti, ülke içinde elde edilen gelirlerin tüm nüfusa yayılımının eşite yakınlaştıkça arttığı bir iktisadi kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, bu adaletin sağlanması, toplum tarafından ülke ekonomisinin kalkınması adına verilen emeğin bir göstergesi olarak önem taşıyacaktır. Özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinin mutluluk endeksleri de göz önünde bulundurulduğunda, bu devletlerin halkının, bakım özgürlük, cömertlik, dürüstlük, sağlık, gelir ve iyi yönetim anlayışı gibi kavramlardan nasibini almasını öncül tuttuğu bilinmekte, bu kavramların bu ülkelerdeki gelir adaletini en iyi sağlayan ülke olmasına sosyal olarak etkisi de oldukça aşikâr görünmektedir.
Bu iktisat ders notu ile gelir dağılımındaki adalet nedir, gini katsayısı nedir, lorenz eğrisi nedir gibi sorulara yanıt verdik. Bu ders notu iktisat ders notları kategorimize eklenmiştir. Buna benzer iktisat lisans bölümü ders notları için iktisat notları kategorimize bakabilirsiniz.